روز جمعه در شرایطی شرکت‌های پتروشیمی کشورمان به لیست تحریم‌های آمریکا پیوستند که صادرات محصولات مذکور مدتی است به منظور تنظیم بازار داخل متوقف شده است.
وزارت خزانه‌داری آمریکا در بيانيه‌اي هشت شرکت پتروشیمی بندرامام، پتروشیمی بوعلی سینا، پتروشیمی مبین، پتروشیمی نوری، پتروشیمی پارس، پتروشیمی شهیدتندگویان، پتروشیمی شازند و پتروشیمی تبریز را تحریم کرده است، در صورتی که به گفته کارشناسان، تولیدات این شرکت‌ها جزو محصولاتی است که نیاز بازار داخلی را تامین می‌کند و در نتیجه فقدان صادرات تولیدات این شرکت‌ها زیان چندان بالایی را متوجه آنها نخواهد کرد.
این در حالی است که دیروز هم مقامات کشورمان در برابر این تحریم‌ها از خود واکنش نشان دادند و این اقدام را غیرقانونی دانستند.
در این میان مدیرعامل هلدینگ خلیج‌فارس در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم گفته است با توجه به اینکه شرکت‌هایی که تحریم شده‌اند زیرمجموعه هلدینگ خلیج فارس هستند، بنابراین خصوصی‌اند، در حالی که دولت آمریکا تحریم شرکت‌های خصوصی را از شمول موارد تحریم خارج کرده بود. البته شرکت‌های پتروشیمی تحت تملک یا کنترل دولت ایران که در فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گرفته‌اند، شامل شرکت پتروشیمی بندر امام، شرکت پتروشیمی بوعلی سینا و شرکت پتروشیمی مبین هستند.

بنابراين گزارش، نه تنها روز گذشته اثري از فضاي منفي در گروه محصولات شيميايي ديده نشد، بلكه بيشتر شركت‌ها با صف خريد همراه شدند به طوري كه پتروشيمي خراسان و پتروشيمي شازند صف خريد قابل توجهي را تجربه كردند.
پتروشيمي پرديس نيز روز گذشته پس از برگزاري مجمع عمومي فوق‌العاده به منظور افزايش سرمايه، با اقبال سهامداران و رشد قيمت 4/5 درصدي بازگشايي شد و با تاثير 61 واحدي بر شاخص كل بورس بيشترين تاثير را بر رشد اين دماسنج بازار داشت.
در مجموع روز گذشته 83 ميليون سهم به ارزش 486 ميليارد ريال در گروه محصولات شيميايي دادوستد شد كه به‌اين ترتيب 25 درصد از كل معاملات بازار به اين گروه اختصاص داشت.
در اين گروه سه شركت سرمايه‌گذاري صنايع پتروشيمي، صنايع پتروشيمي خليج فارس و توليد مواد الياف مصنوعي بيشترين حجم معاملات را به خود اختصاص دادند؛ در اين ميان، «وپترو» با وجود معاملات سنگين در محدوده 26 ميليون سهم همچنان صف فروش را شاهد بود، «فارس» نيز در شرايط متعادل با جابه‌جايي 21 ميليون سهم به كار خود پايان داد.
اما «شمواد» نه تنها نوسان مثبت 4 درصدي را تجربه كرد بلكه پس از جابه‌جايي 16 ميليون سهم صف خريد سنگين 5/4 ميليوني خود را حفظ كرد.

باقری، مدیر کالایی کارگزاری بهمن در رابطه با اثر تحریم‌های 8 شرکت مذکور با طبقه‌بندی شرکت‌های تحریم شده به 3 طبقه گفت: برخی از شرکت‌های تحریم شده وابسته به هلدینگ خلیج فارس هستند، شازند و تبریز نیز دو دسته دیگرند. در این میان به عنوان مثال شازند 40 درصد صادرات انجام می‌دهد، اما کالاهای تولیدی این شرکت کالاهای مورد نیاز داخل است. مساله دیگر در مورد این تولید کننده انحصاری بودن اکثر تولید کالاها از جمله منومر وینیل استات، دواتیلن هگزانول و برخی کالاهای دیگر است که به نظر نمی‌رسد با تحریم‌های جدید مشکلی برای این تولیدکننده اتفاق بیفتد.
اين در حالي است كه رییس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت پتروشیمی نیز در واکنش به این خبر گفته است تحریم قادر نیست بر فعالیت این شرکت‌ها اثر بگذارد و اثرات آن چه در بازار سهام و چه در بازار کالایی این صنعت موقتی است. البته روز شنبه سهام پتروشیمی‌ها در برابر این اتفاق از خود واکنش منفی نشان داد، اما این واکنش موقتی بود و دیروز تعدیل شد.
در این میان مدیر کالایی کارگزاری بهمن معتقد است ممکن است سود تولیدکنندگان زمانی که کالا را در بازار داخل به فروش می‌رسانند کمتر شود.
این کاهش سود از دو بعد قابل بررسی است؛ نخست آنکه عرضه محصول در بازار داخل بر قیمت‌های داخلی اثر گذاشته و قیمت‌ها را با کاهش مواجه می‌سازد و دوم آنکه منافعی که صادرکنندگان از فروش ارز در بازار به دست می‌آورند از بین می‌رود، اما باید دید که فروش تولیدکنندگان دچار چه تحولی خواهد شد؟ نمی‌توان با قاطعیت گفت فروش داخل هم افزایش می‌یابد یا کاهش، اما می‌توان انتظار داشت تقاضای بازار به طور کامل از طریق بورس پاسخ داده شود که این موضوع به بهبود خریدها و قیمت‌های پایه بستگی دارد.
به عقیده وی، شازند با توجه به انحصاری بودن کالاهای تولیدی این شرکت به نظر می‌رسد با افت فروش مواجه نشود و کالاهای تولیدی اش از طریق بازار داخل پاسخ داده شود، اما پتروشیمی تبریز و هلدینگ که کالاهای تولیدیشان انحصاری نیست و شرکت‌های مختلفی كه کالا تولید می‌کنند ممکن است به دلیل رقابت با مشکل مواجه شوند، مثلا وقتی پتروشیمی بندر امام 0075 تولید می‌کند همین محصول توسط پتروشیمی لاله یا پتروشیمی‌های دیگر هم تولید و به بازار عرضه می‌شود.
پتروشیمی پارس و تندگویان نیز به گفته این تحلیلگر بازار محصولات پتروشیمی تا حدی انحصار دارند و از این رو این شرکت‌ها نیز کمتر دچار مشکل فروش خواهند شد، اما در کل ممکن است این موضوعات حجم فروش‌ها را در شرکت‌های رقابتی تر تغییر دهند.
چرا این شرکت‌ها تحریم شدند؟
اما اینکه چرا آمریکا چنین اقدامی را در دستور کار خود قرار داده است، از چند بعد قابل بررسی است؛ نخست آنکه دولت آمریکا در صدد است سهم ایران را از بازار جهانی نفت به حداقل ممکن برساند و در این میان، مشتقات نفتی یا تولیدات پتروشیمی می‌توانند به عنوان ارزش افزوده نفت و گاز ایران در سبد صادرات کشور محسوب شوند و بنابراین تحریم صادرات این محصولات سهم سبد نفت و پتروشیمی کشور را هم از بازارهای جهانی و هم از میزان صادرات کاهش خواهد داد.
نتیجه این امر آن است که دلارهایی که از محل نفت به ذخایر ارزی کشور وارد نمی‌شد، از محل صادرات غیرنفتی نیز تأمین نمی‌شود و در نتیجه کاهش منابع ارزی نتیجه برون صنعتی این تحریم‌ها است. در این میان یک نکته قابل ذکر است و آن نکته این که دولت مدتی است با توقف دستوری صادرات، وضعیت را تا حدی با شرایط جدید – البته ناخواسته و کاملا اتفاقی – وفق داده است، اما خود این مدت کوتاه نشان داده است توقف صادرات چه هزینه‌هایی برای تولیدکنندگان داخلی دارد.
این موضوع، جنبه دوم اهداف تحریمی ایالات متحده است، به طوری که دولت آمریکا و وزارت خزانه‌داری این کشور، قصد دارد موجودی ارزی داخلی را محدود کند و این موضوع باز هم از طریق نفت و پتروشیمی عملی است. مساله دیگر از دست رفتن بازارهای صادراتی ایران و کاهش توان رقابتی ایران در خاورمیانه و خروج کشورمان از دور تجاری جهان است. در این مورد باید گفت آمریکا به نوعی راه را برای توسعه بی‌رقیب کشورهای عربی منطقه هموار می‌کند.
تأمین تکنولوژی نیز در این میان اهمیت بالایی دارد، صنعت پتروشیمی به واردات تجهیزات متکی است و از این بعد خودکفایی در صنعت حاکم نیست. اصولا استدلال تولیدکنندگان پتروشیمی از مقاومت در برابر فروش ارز صادراتی به اتاق مبادلات به همین دلیل بود که این شرکت‌ها برای واردات بخش قابل توجهی از نیازهای تکنولوژیک خود نیازمند این ارز هستند، لذا با تحریم‌های صورت گرفته ممکن است قیمت تمام شده تولید بیش از گذشته افزایش یابد.
به عبارتی باید گفت در شرایطی قرار داریم که از جنبه تشدید مشکلات تکنولوژیک ممکن است قیمت تمام شده افزایش یابد، اما شاید بتوان با تکیه بر فروش بیشتر در بازار داخل نیازهای صنعت را البته با درصدی کاهش سود تامین کرد.
باقری معتقد است البته اگر بازار درست تحلیل کند باید با در نظر گرفتن تامین مواد مورد نیاز این شرکت‌ها و این موضوع که مجتمع‌های مذکور قادر به صادرات نیستند و باید در داخل بفروشند، ممکن است کالاهای تولیدی دیگر با سقف قیمت معامله نشوند. به عنوان مثال منواتیلن گلایکول و دی‌اتیلن گلایکول که غالبا با سقف قیمت معامله می‌شدند دیگر با سقف معامله نمی‌شوند، چرا که صادرات آنها کاهش یافته و عرضه داخلی آنها زیاد خواهد شد و از طرفی تغییرات تقاضا در بازار نگرانی‌ها را از بروز زیان معاملات افزایش می‌دهد که در نتیجه در مجموع، این موضوعات به احتیاط در معاملات منجر خواهند شد. البته قیمت‌های پایه هم مهم است و این موضوع بر قیمت‌های عرضه و بازار اثر می‌گذارد.

جو هيجاني حاكم بر معاملات روز شنبه به دنبال خبر تحريم 8 شركت پتروشيمي، چندان پايدار نبود و در بازار ديروز با كسب اطمينان سهامداران از كنترل وضعيت توسط شركت‌ها بازاري متعادل شكل گرفت.
به‌اين ترتيب روز گذشته وضعيت اين گروه با شرايط متعادلي در جهت مثبت حركت كرده و اكثر شركت‌هاي اين گروه با صف خريد روبه‌رو شدند.

منبع:دنیای اقتصاد

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا